DE AFWEZIGHEDEN WEGENS ZIEKTE
1 oktober 2006. De federale regering wijzigt de procedures voor de controle op de afwezigheden wegens ziekte. Inderdaad, er wordt een beroep gedaan op privé-controlegeneesheren en er komen meer controles.
Betrouwbare cijfers over het absenteïsme heeft de federale regering niet, maar daar ligt ze niet wakker van, ze wil en ze zal de afwezigheden wegens ziekte in het federaal openbaar ambt verminderen en een einde maken aan de misbruiken van een aantal "profiteurs".
Medex (de vroegere Administratieve Gezondheidsdienst) krijgt de opdracht toevertrouwd. Maar de overhaaste beslissing van de regering, de wijziging van de reglementen en de talrijke voorbeelden van gebrekkige werking van het systeem als gevolg van de te snelle toepassing van de - nog niet gepubliceerde - teksten, schieten onder andere de vakbonden in het verkeerde keelgat.
Januari 2007. De lucht heldert een beetje op. De onaangepaste controles worden teruggeschroefd, de verantwoordelijken van Medex houden rekening met de grieven van de vakbonden en leveren inspanningen om waar nodig bij te sturen. Comité B volgt de zaken op de voet.
De eerste resultaten van de uitgevoerde controles zijn hoopgevend: de federaal ambtenaar is niet vaker ziek dan de andere werknemers en het aantal onregelmatige afwezigheden is bijzonder beperkt.
Het Koninklijk Besluit van 17 januari 2007 houdende wijzigingen van diverse reglementaire bepalingen betreffende de controle van afwezigheden wegens ziekte van de personeelsleden van de rijksbesturen en betreffende de verloven en afwezigheden toegestaan aan de personeelsleden van de rijksbesturen en de omzendbrief van 13 februari 20071 waarin alles haarfijn aan de administraties en aan het personeel wordt uitgelegd, is ondertussen verschenen in het Belgisch Staatsblad van 19 februari 2007.
In deze info geven we toelichting bij de bepalingen die voor de zieke personeelsleden het meest belang hebben.
Later komen we nog terug op de controles door Medex en op de initiatieven met het oog op de integratie van het afwezigheidbeleid in de human ressources.
DE AFWEZIGHEDEN WEGENS ZIEKTE IN 33 VRAGEN
VERWITTIGING EN GENEESKUNDIG GETUIGSCHRIFT
1. Op wie zijn de nieuwe regels van toepassing ?
De nieuwe maatregelen zijn van toepassing op alle federale ambtenaren, statutairen en contractuelen. Opgelet : uitgezonderd de specifieke regels van de controle in de openbare sector, vallen de contractuelen onder de toepassing van de algemene regelgeving (wet van 3 juli 1978) die o.a. de opschorting van de arbeidsovereenkomst regelt en de geschillen na een controle.
2. Wat bedoelt men met ziekte of ongeval ?
De controlemaatregelen hebben betrekking op de afwezigheden wegens ziekte of ongeval in de privé-sfeer. De afwezigheden wegens arbeidsongeval of ongeval op de weg van en naar het werk komen niet in aanmerking.
3. Wie controleert de zieke ambtenaren ?
Het Bestuur van de Medische Expertise (de vroegere AGD), en meer bepaald "privé- controleartsen" die een contract hebben met Medex, verzekeren de controle van de zieke personeelsleden, zowel statutairen als contractuelen.
4. Hoe moet men de werkgever verwittigen van een afwezigheid wegens ziekte ?
Het principe : een - statutair of contractueel - ambtenaar die wegens ziekte niet kan gaan werken, moet zijn werkgever onmiddellijk verwittigen. De modaliteiten van die procedure worden door de leidend ambtenaar bepaald. Een goede tip voor onze afgevaardigden : zorg ervoor dat die modaliteiten overlegd worden en dat ze dan worden meegedeeld aan het personeel.
5. Wanneer moet het getuigschrift worden bezorgd en aan wie ?
Voor elke afwezigheid van meer dan één dag, moet het personeelslid zo snel mogelijk het geneeskundig getuigschrift in een voldoende gefrankeerde brief opsturen naar het regionaal centrum3 van Medex. Er is een typegetuigschrift. Als het personeelslid na het verstrijken van de ziekteperiode die vermeld werd in het getuigschrift, zich niet voldoende hersteld voelt om opnieuw aan het werk te gaan, moet er een nieuw getuigschrift worden ingediend bij het regionaal centrum van Medex. Ook de overheid moet ingelicht worden van de verlenging.
Dit moet uiterlijk gebeuren op de dag waarop de ziekteperiode die al door een getuigschrift was gedekt, afloopt.
Opgelet : de contractuelen moeten bij het begin van de ziekteperiode ook onmiddellijk het nodige doen in het kader van de ziekte- en invaliditeitsverzekering (mutualiteit).
6. Mag het personeelslid al opnieuw aan de slag gaan nog vóór het einde van de periode die op het geneeskundig getuigschrift staat ?
Van zodra zijn gezondheid het toestaat, kan het personeelslid het werk hervatten, zelfs wanneer het geneeskundig getuigschrift een langere periode voorschrijft.
CONTROLE VAN DE AFWEZIGHEDEN
7. Wie mag een geneeskundige controle vragen ?
De geneeskundige controle kan gebeuren op vraag van de dienst die de ambtenaar tewerkstelt of op initiatief van Medex. In de teksten heeft men het niet meer over de spontane controle, maar de werkgever heeft wel nog altijd de mogelijkheid om een controle te vragen voor de personeelsleden die hij speciaal in het oog denkt te moeten houden.
8. Wat verwacht men van het gecontroleerd personeelslid ?
Het personeelslid is verplicht de controlearts te ontvangen of zich bij hem aan te melden. Hij mag het geneeskundig onderzoek niet weigeren of belemmeren. Het personeelslid moet ook zijn dienst op de hoogte brengen van elke wijziging van zijn woonplaats of zijn tijdelijke verblijfplaats (nieuw adres, revalidatiecentrum, ziekenhuis, …). De niet-naleving van die regel kan beschouwd worden als een belemmering van de controle.
9. Wanneer en waar vindt de geneeskundige controle plaats ?
In principe in de woon- of verblijfplaats van het personeelslid. Het personeelslid moet zich dan ook beschikbaar houden op het adres dat is opgegeven op het geneeskundig getuigschrift. Bij afwezigheid van het personeelslid (bv. wanneer het huis mag worden verlaten), laat de controlearts in de brievenbus een bericht achter waarin het personeelslid wordt verzocht zich aan te melden op het kabinet van de controlearts op de aangegeven dag en uur. Het personeelslid dat het huis mag verlaten, kan ook door Medex worden opgeroepen om zich bij een controlearts aan te melden. Noteer dat de verplichting om de eerste 3 werkdagen de woonplaats niet te verlaten, vervalt indien het personeelslid buiten mag. De controle kan gebeuren vanaf de eerste dag afwezigheid en tijdens de volledige periode van de afwezigheid (met inbegrip van de dagen waarop het personeelslid niet moet werken). Voor de personeelsleden in continudienst kan de controle ook uitgevoerd worden binnen de 24 uur volgend op het begin van de afwezigheid, zelfs als het personeelslid dan niet moet werken. De controle kan in elk geval plaatsvinden tussen 8 en 20 uur.
Over het algemeen vinden er geen controles plaats op zaterdag en zondag, behalve voor de personeelsleden in continudienst.
10. Wie betaalt de verplaatsingen ?
Dit punt wordt geregeld in de omzendbrief 557 van 22 november 2005, verschenen in het staatsblad van 6.12.2005. Gewoonlijk worden de kosten van het openbaar vervoer door de werkgever ten laste genomen. De omzendbrief regelt ook de specifieke situaties, maar in comité B is afgesproken dat die omzendbrief ook zal worden aangepast.
11. Welke beslissingen kan de controlearts nemen ?
De controlearts kan volgende vaststellingen doen :
- de afwezigheid is medisch gerechtvaardigd
- de afwezigheid is medisch gerechtvaardigd maar voor een kortere periode dan vermeld op het getuigschrift
- de afwezigheid is medisch niet gerechtvaardigd.
Voor de eerste situatie is er geen enkel probleem. Wanneer de controlearts van oordeel is dat de afwezigheid medisch niet gerechtvaardigd is, dan moet het personeelslid de werkdag daarop het werk hervatten. Wanneer de controlearts van oordeel is dat de afwezigheid maar voor een kortere periode gerechtvaardigd is, dan moet het personeelslid het werk hervatten op de dag die door de controlearts wordt bepaald.
12. Kan het personeelslid de beslissing van de controlearts aanvechten ?
De controlearts, die eventueel de arts kan raadplegen die het geneeskundig getuigschrift heeft afgeleverd, zet zijn bevindingen onmiddellijk op papier en bezorgt die aan het personeelslid. Er is voorzien in een scheidsrechterlijke procedure voor de personeelsleden die het er niet eens mee zijn.
SCHEIDSRECHTERLIJKE PROCEDURE
13. Hoe verloopt de scheidsrechterlijke procedure ?
- Binnen de 2 werkdagen na de overhandiging van de bevindingen van de controlearts, kan de meest belanghebbende partij (in dit geval het personeelslid), samen met de controlearts een arts-scheidsrechter aanwijzen.
- Indien er geen akkoord wordt bereikt over de keuze van de arts-scheidsrechter, kan de meest belanghebbende partij een arts-scheidsrechter aanwijzen uit de lijst van de FOD WASO (zie bijlage 2).
- De arts-scheidsrechter doet een nieuw onderzoek en neemt binnen de 3 werkdagen na zijn aanwijzing een beslissing.
- Hij deelt zijn beslissing mee aan de behandelende arts en aan de controlearts.
- Hij brengt ook Medex (schriftelijk) op de hoogte en het personeelslid (per aangetekende brief).
Belangrijk
De beslissing na de scheidsrechterlijke procedure is bindend en definitief, ook al is in een aantal gevallen de bevoegdheid van de rechtbanken niet uitgesloten. Tijdens de scheidsrechterlijke procedure wordt de administratieve situatie van het personeelslid geregeld door de bepalingen die betrekking hebben op de afwezigheden wegens ziekte. Is de beslissing van de arts-scheidsrechter negatief, dan wordt de periode tussen de beslissing van de controlearts en de arts-scheidsrechter, omgezet in non-activiteit.
14. Wie neemt de kosten van de scheidsrechterlijke procedure ten laste ?
De procedure- en eventuele verplaatsingskosten zijn ten laste van de verliezende partij. De procedurekosten worden rechtstreeks aan de arts-scheidsrechter betaald. Het gaat hier om een bedrag (januari 2007) van € 75,00 + € 38,00 administratiekosten.
GEVOLGEN VOOR DE ADMINISTRATIEVE SITUATIE VAN DE PERSONEELSLEDEN
Men moet het onderscheid maken tussen de statutairen en de contractuelen.
15. Wat is de administratieve situatie van het ziek personeelslid ?
Een statutair personeelslid, afwezig wegens ziekte, is ofwel in dienstactiviteit met integraal behoud van het loon, ofwel in disponibiliteit met een wedde aan 60% van het laatste loon. Hij is in dienstactiviteit zolang hij nog een kapitaal "ziekteverlof" heeft, bepaald door de 21 opspaarbare werkdagen per jaar.
16. In welke gevallen komt het statutair personeelslid in non-activiteit ?
Het statutair personeelslid bevindt zich, behalve bij overmacht, van rechtswege in non-activiteit indien :
- hij vergeet een geneeskundig getuigschrift in te dienen bij Medex
- hij het medisch onderzoek door de controlearts weigert
- hij het medisch onderzoek door de controlearts onmogelijk maakt
- de afwezigheid is medisch niet verantwoord
Overmacht betekent de "niet toerekenbare onmogelijkheid om zijn verplichtingen na te komen". Het personeelslid brengt zijn dienst daarvan op de hoogte. Die aanvaardt of weigert de reden van de overmacht.
17. Wat zijn de gevolgen van de non-activiteit voor het statutair personeelslid ?
De gevolgen zijn zwaar :
- het personeelslid heeft geen recht op de wedde
- het personeelslid kan geen aanspraak maken op bevordering
- het personeelslid verliest periodes voor de berekening van de geldelijke anciënniteit aangezien enkel volle kalendermaanden in aanmerking komen
- het personeelslid lijdt ook datzelfde verlies voor de berekening van het pensioen.
18. Wat is de situatie van het contractueel personeelslid ?
Het contractueel personeelslid valt onder de toepassing van een stelsel van gewaarborgd loon (recht op een loon ten laste van de werkgever gedurende een zekere periode en nadien van het ziekenfonds). Het personeelslid heeft geen recht op het gewaarborgd loon wanneer :
- hij vergeet het geneeskundig getuigschrift op te sturen
- hij de geneeskundige controle door de controlearts vermijdt of weigert.
Het verlies van het gewaarborgd loon brengt ook een vertraging mee in de anciënniteit die recht geeft op de tussentijdse verhoging.
SPECIFIEKE SITUATIES
Eéndagsziekte
19. Is een geneeskundig getuigschrift verplicht voor een ééndagsziekte ?
Opgelet : de oude regels worden vervangen door nieuwe bepalingen. Bij de eerste en de tweede ééndagsafwezigheid wegens ziekte tijdens het kalenderjaar, moet het personeelslid geen geneeskundig getuigschrift indienen. Vanaf de derde afwezigheid van één dag, is er wel een geneeskundig getuigschrift vereist.
20. Wat zijn de sancties wanneer de procedures niet worden nageleefd ?
Wanneer het personeelslid dat één dag ziek is (vanaf de 3de keer tijdens het kalenderjaar) niet langs gaat bij de geneesheer of wanneer de controlearts van mening is dat de afwezigheid medisch niet verantwoord is, dan wordt het statutair personeelslid van rechtswege in non-activiteit geplaatst. Om die non-activiteit te vermijden kan het personeelslid aan zijn hiërarchie vragen die dag non-activiteit om te zetten in een dag jaarlijks vakantie. Dezelfde regels zijn ook van toepassing op het contractueel personeelslid, dat echter het gewaarborgd loon voor die dag verliest. Hou ook rekening met de gevolgen van die situatie (zie vragen 17 en 18).
21. Mag een personeelslid nog de dienst verlaten wegens ziekte in de loop van de dag ?
Een personeelslid dat in de loop van de dag ziek wordt, kan aan zijn dienstchef vragen naar huis te mogen of medische zorgen te ontvangen. Hij krijgt dan een dienstvrijstelling. Indien de afwezigheid beperkt blijft tot die ene dag, dan moet het personeelslid geen getuigschrift indienen. Die dag afwezigheid zal niet worden aangerekend als een dag ziekte. Duurt de afwezigheid echter langer, dan moet het personeelslid een geneeskundig getuigschrift indienen. De eerste dag (gedekt door de dienstvrijstelling), wordt dan omgezet in ziekteverlof.
Moederschapsverlof en afwezigheid wegens ziekte
22. Is er een speciale regeling voor de zwangere vrouwen ?
De algemene regeling van het ziekteverlof is van toepassing op de zwangere vrouwen, met ziekteverlof. Ter herinnering: Er wordt de zwangere vrouwen aangeraden de dienst in te lichten van de zwangerschap door middel van een geneeskundig getuigschrift dat de vermoedelijke bevallingsdatum vermeldt. De zwangere vrouw heeft er alle belang bij dit zo snel mogelijk te doen ook al zegt de wet dat dit uiterlijk 7 weken vóór de vermoedelijke bevallingsdatum moet gebeuren (9 weken bij de geboorte van een meerling).
23. Maakt men voor het ziekteverlof een onderscheid tussen het statutair en het contractueel personeelslid ?
Ja er wordt een onderscheid gemaakt. Voor de statutaire vrouwelijke personeelsleden wordt er een onderscheid gemaakt tussen de afwezigheden wegens ziekte die verband houden met de zwangerschap en de afwezigheden wegens ziekte die geen verband houden met de zwangerschap. Indien de afwezigheid wegens ziekte verband houdt met de zwangerschap, dan wordt de afwezigheidsperiode omgezet in moederschapsverlof indien de afwezigheid plaatsvindt tussen de 6de en de 2de week (inbegrepen) vóór de bevallingsdatum. Indien de afwezigheid wegens ziekte geen verband houdt met de zwangerschap, dan wordt de ziekteperiode niet omgezet in moederschapsverlof, maar wordt ze beschouwd als ziekteverlof.
Voor de contractuele vrouwelijke personeelsleden wordt er geen onderscheid gemaakt en worden alle afwezigheden wegens ziekte tijdens die periode omgezet in moederschapsverlof.
Verblijf in het buitenland bij ziekte
24. Mag een personeelslid dat afwezig is wegens ziekte, naar het buitenland ?
Ook hier dienen we het onderscheid te maken tussen de statutairen en de contractuelen. Om naar het buitenland te mogen, moet het statutair personeelslid eerst de toelating van Medex krijgen. Om die toelating te krijgen, moet het personeelslid minstens één week voor het vertrek een afspraak maken op het medisch centrum. Hij dient dan een getuigschrift van zijn behandelende arts in te dienen. Het contractueel personeelslid moet de regels van het ziekenfonds toepassen en het advies van de controlearts van zijn ziekenfonds vragen.
Verminderde prestaties wegens ziekte
25. In welke context zijn verminderde prestaties wegens ziekte toegelaten ?
Opgelet : deze regeling is niet van toepassing op de contractuelen. Een statutair personeelslid mag verminderde prestaties verrichten wegens ziekte. Bedoeling is dat het personeelslid zich opnieuw kan aanpassen aan het normale arbeidsritme. Die verminderde prestaties moeten elke dag worden verricht. Ze worden toegekend voor een periode van 30 dagen. Mits toelating van Medex kan die periode met telkens 30 dagen worden verlengd.
26. Zijn er speciale modaliteiten voor de toekenning van die verminderde prestaties ?
Ja. De verminderde prestaties wegens ziekte moeten volgen op een ononderbroken afwezigheidsperiode wegens ziekte van ministens 30 dagen. Het personeelslid dat de toelating wil om deeltijds te gaan werken of die de deeltijdse prestaties wenst te verlengen wegens medische redenen, moet bij zijn vraag aan de geneesheer van Medex (de geneesheer-ambtenaar), een geneeskundig getuigschrift van de behandelende geneesheer voorleggen en een plan voor reïntegratie. De geneesheer van Medex bepaalt het percentage van de verminderde prestaties (50%, 60% of 80%). Hij raadpleegt eventueel de behandelende geneesheer die het geneeskundig getuigschrift heeft afgeleverd en deelt zijn bevindingen mee aan het personeelslid. In het verslag moet het eventuele niet-akkoord van het personeelslid worden opgenomen. Hij moet zijn advies minstens 5 dagen vóór het begin van de verminderde prestaties geven.
27. Kan het personeelslid in beroep gaan tegen de beslissing van Medex ?
Het personeelslid kan een beroep indienen tegen de beslissing van de geneesheer van Medex. Indien het personeelslid het niet eens kan zijn met de beslissing van de geneesheer van Medex, trachten de betrokken partijen samen binnen de 2 werkdagen na de mededeling van de vaststellingen van de geneesheer van Medex, een arts-scheidsrechter aan te wijzen. Worden ze het daarover niet eens, dan kan de meest belanghebbende partij (het personeelslid of de geneesheer van Medex), een arts-scheidsrechter aanwijzen uit de lijst van de FOD WASO. De arts-scheidsrechter onderzoekt het personeelslid en neemt een beslissing binnen de 3 dagen na zijn aanwijzing. De verplaatsingskosten van het personeelslid en de kosten van de procedure zijn ten laste van de verliezende partij. De arts-scheidsrechter deelt zijn beslissing mee aan de geneesheer die het geneeskundig getuigschrift heeft afgeleverd, aan de geneesheer van Medex en aan het personeelslid. De twee laatst genoemden moeten per aangetekende brief worden ingelicht.
Langdurige en ernstige ziekte
28. Wat houdt de regeling van de erkenning als langdurige en ernstige ziekte juist in ?
Opgelet : die regeling is enkel van toepassing op de statutaire personeelsleden. Die regeling maakt het een statutair personeelslid van wie de ziekte als "langdurig en ernstig" wordt erkend, die zijn ziektekapitaal heeft opgebruikt en die dus in disponibiliteit wordt geplaatst met een wachtvergoeding van 60% van zijn laatste activiteitswedde, mogelijk zijn integrale wedde te behouden tijdens de ziekteperiode die gedekt wordt door de disponibiliteit. De laatste activiteitswedde is de wedde die verschuldigd is voor de prestatieregeling van het personeelslid op het moment van de disponibiliteit (natuurlijk ook van toepassing op de deeltijdsen).
29. Wat verstaat men onder langdurige en ernstige ziekte ?
Er is geen limitatieve lijst. De interpretatie van dit begrip wordt aan de geneesheren van de Pensioencommissie gelaten. Er is geen beroep mogelijk tegen die medische beslissing.
30. Wat is de procedure ?
Het personeelslid in disponibiliteit die de erkenning van de ziekte vraagt als langdurig en ernstig, moet via zijn bestuur vragen voor de Pensioencommissie te verschijnen. Het personeelslid kan zich dus niet rechtstreeks tot Medex richten. Enkel de dienst human ressources kan een aanvraag bij de Pensioencommissie van Medex indienen. Die zal dan al dan niet de ziekte erkennen als langdurig en ernstig. Voortaan zal dat ook mogelijk zijn vanaf het moment van de disponibiliteit (vroeger moest het personeelslid 3 maanden wachten op de disponibiliteit). Bij gunstige beslissing van de geneesheren van de Pensioencommissie, is de laatste activiteitswedde verschuldigd aan het personeelslid vanaf de eerste dag disponibiliteit.
31. Op zoek naar de lijst van de medische centra van Medex ?
Ze is beschikbaar op de site : www.health.fgov.be
32. En de lijst van de artsen-scheidsrechter erkend door de FOD WASO ?
Die lijst is beschikbaar op de site : www.werk.belgie.be
33. Nog vragen ?
Contacteer eerst uw syndicaal afgevaardigde en indien nodig uw vrijgestelde…
