De gevreesde doorstijgende energieprijzen bezorgen zeer veel gezinnen enorme financiële kopzorgen. Steeds meer mensen dreigen snel in betaalproblemen te komen. Het politieke zwartepieten tussen beleidsniveaus is contraproductief en onbegrijpelijk. Er moet snel veel meer gebeuren.
De BTW verlaging op de energiefactuur bracht geen soelaas voor het explosief doorstijgen van de energiefactuur de afgelopen maanden, en zal ook nu geen fundamentele oplossing bieden. En ondanks de verlenging van het uitgebreid sociaal tarief, zal het aantal gezinnen met betalingsachterstand exponentieel toenemen op korte termijn. Meer nog : de situatie is zo kritiek voor vele huishoudens, dat een structurele verankering van een nog verder uitgebreid sociaal tarief, de enige mogelijkheid lijkt om ervoor te zorgen dat vele gezinnen deze crisis doorkomen. Het is bovendien steeds duidelijker dat meer aandacht besteed moet worden aan een grote groep mensen die hun recht op sociaal tarief nog niet geopend hebben.
Gelet op de verontrustende lange termijn vooruitzichten van de marktprijzen, moet er daarbovenop snel samenwerking tussen en extra inspanningen van de verschillende overheden komen, om een sociaal drama in de komende maanden te vermijden :
- De loonnormwet uit 2017 moet aangepast worden. Die wet verhindert iedere marge voor loonoverleg. Door de loonnormwet kan het inkomensverlies door het verschil tussen de (sterk door de energiecrisis beïnvloedde) inflatie en de gezondheidsindex niet opgevangen worden en dalen de reële lonen.
- Het huidig marktmechanisme voor energie, gebaseerd op internationale gasprijzen, stoot duidelijk op ontoelaatbare socio-economische limieten. Het ACV stelt vast dat de huidige Europese marktwerking zonder substantiële tussenkomst van de overheid de komende jaren niet tot aanvaardbare prijzen, bevoorradingszekerheid en schone energie zal leiden. Hierop moet snel ingegrepen worden: het prijsmechansime moet herzien worden.
- Er zijn surrealistische overwinsten in de energiesector. De overheid moet er alles aan doen om die overwinsten terug te geven aan de samenleving en niet door te sluizen naar aandeelhouders. Het is onaanvaardbaar dat ondernemingen en hun aandeelhouders grote winst halen uit de huidige crisis, die gezinnen en ondernemingen in grote moeilijkheden brengt.
- Er moet bij de eventuele herziening van deze marktmechanismen in de transitie naar hernieuwbare energie, zeker ook meer aandacht gegeven worden aan prijsstabiliteit door betrokkenheid van burgers (coöperaties).
- Ook de regio’s moeten veel sterker en sneller werk maken van renovatie om energie te besparen, en dit voor iedereen op korte termijn, desnoods met collectieve (pre)financiering. Ook moet het sneller mogelijk gemaakt worden voor gezinnen zonder mogelijkheid om een lening aan te gaan, om zelf energie op te wekken. Regionale renovatiepremies en (aflopende) steun voor zonnepanelen, volstaan absoluut niet voor de grote meerderheid van de bevolking. De overheidsinspanningen in deze moeten drastisch opgeschroefd worden.
- Het budget van de welvaartsenveloppe, meer dan 900 miljoen euro, voor de verhoging van de pensioenen en sociale uitkeringen kan niet worden ingezet omdat werkgeversorganisaties niet willen meewerken aan een advies voor de regering. Terwijl de wet stelt dat stelt dat vakbonden en werkgevers tegen 15 september over de besteding van dat geld een advies aan de regering moeten opleveren. Op het moment dat de nood zo hoog is, zeker voor de laagste inkomens, is dit onbegrijpelijk. Het ACV wil dat de werkgeversorganisaties snel hun destructieve houding laten varen. Als dat niet gebeurt, moet de regering de 16de september beslissen over de inzet van deze middelen.
